علي‌رغم رأي هيأت پيگيري‌هاي رياست‌جمهوري بر احداث كنارگذر انزلي در مسير مورد نظر سازمان حفاظت محيط زيست، مسؤولان پروژه بنا را بر اصرار به پيشنهاد قبلي خود گذاشتند و آخرين خبرها حاكيست كه كميسيون زيربنايي دولت، قرار است مجددا يكشنبه آينده با حضور در محل، مسيرها را بررسي كنند.

به گزارش ايسنا، در صورت تصويب مسير وزارت راه حدود 300 هكتار از تالاب بين‌المللي انزلي جدا و دچار تخريب و نابودي مي‌شود كه با توجه به ارزش 8 تا 22 هزار دلاري هر هكتار تالاب بر اساس نرخ‌هاي بين‌المللي، احداث مسير پيشنهادي وزارت راه خسارتي معادل 470 ميليارد ريال به تالاب وارد مي‌كند. از سوي ديگر شنيده‌ها حاكيست مسؤولان استاني قصد دارند با خاكريزي در اين بخش نسبت به احداث واحدهاي مسكوني در آن اقدام كنند كه اين امر نابودي اين تالاب ارزشمند را در پي خواهد داشت.

تالاب بين‌االمللي انزلي علاوه بر كاركردهاي اكولوژيكي، از جاري شدن سيلاب در منطقه انزلي و از آب گرفتگي شهر انزلي در پي افزايش و بالا آمدن آب درياي خزر به عنوان يك كانال اطمينان جلوگيري مي‌كند. از سوي ديگر اجراي مسير پيشنهادي وزارت راه تالاب را به دو قسمت كرده و موجب مي‌شود كاركردهاي آن نابود شود.

تالاب بين‌المللي انزلي از 11 رودخانه بالادست آبگيري مي‌شود و به 4 روگا آبهاي آن تخليه مي‌شوند كه در صورت اجراي اين پروژه تعدادي از دهانه‌هاي روگاها مسدود شده و اين امر موجب مي‌شود كه اكولوژيك اين تالار بين‌المللي مختل شود.

به گفته كارشناسان تالاب بين‌المللي انزلي هم‌اكنون گرفتار جلبك آزولا شده و اين جلبك درحال خفه كردن تالاب و موجودات آن است. مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد كه سيلابهاي فصلي تنها تنفسگاه اين تالاب است كه موجب مي‌شود آزولا وارد آب شور شده و از بين برود كه اين امر خودپالايي تالاب بين‌المللي انزلي است. از سوي ديگر بررسي‌هاي كارشناسي نشان مي‌دهد احداث ميانگذر انزلي علاوه بر اثرات آلودگي صوتي و هوا، خود پالايي تالاب را نيز از بين برده و موجب خشك شدن بخشهاي وسيعي از اين تالاب مي‌شود.

به گفته كارشناسان در صورت احداث جاده كنارگذربر اساس سناريوي اول بخش وسيعي از كاركردهاي تالاب بين‌المللي انزلي از بين خواهد رفت و احتمال بروز يك فاجعه زيست‌محيطي در اين تالاب وجود دارد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران، ساخت جاده كنارگذر انزلي از سال 1377 آغاز شد ولي به دليل اختلاف سازمان حفاظت محيط زيست با وزارت راه و راه و ترابري در سه كيلومتر از 16 كيلومتر مسير اجرايي اين طرح در فقدان ارزيابي زيست‌محيطي، در آبان ماه سال 79 از ادامه ساخت آن جلوگيري شد.

اين پروژه كه طرح اوليه آن بدون هماهنگي با سازمان حفاظت محيط زيست ريخته شد، از ميان تالاب بين‌المللي انزلي عبور مي‌كند و پيش از اجرا، نيز مطالعات EIA نداشته است كه سازمان محيط زيست در 24 خرداد ماه سال 82 در نامه‌اي به معاون حقوقي و امور مجلس رييس‌جمهوري خواهان اصلاح مسير كنارگذر انزلي شد و متعاقب آن هيأت وزيران در 11 تير ماه همان سال مصوب مي‌كند كه راهكارهاي سازمان محيط زيست اجرايي شود.

در پي اين مصوبه، در 3 آذر ماه سال 83 كارگروهي تشكيل مي‌شود و بر اساس صورتجلسه اين كارگروه، كه به امضاي معاون وقت محيط طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان محيط زيست، سرپرست معاونت ساخت و توسعه راههاي وزارت راه و ترابري و نماينده دفتر پيگيري‌هاي ويژه نهاد رياست‌جمهوري رسيد، با توجه به لزوم حفظ تالاب و شرايط اكوسيستمي آن، رعايت ملاحظات فني و تكنيكي راهسازي، رعايت ملاحظات اقتصادي و اجتماعي مقرر شد احداث كنارگذر انزلي در حد فاصل كيلومتر 830+7 تا 11 مسير مورد تاييد قرار گرفته اجرا شده و وزارت راه و ترابري اقدامات لازم را در مورد مطالعه و طراحي و تصويب طرح در مراجع ذيربط (شوراي عالي معماري و شهرسازي ، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و ... ) به عمل آورد. همچنين به لحاظ اهميت شروع مجدد عمليات اجرايي پروژه و با توجه به بررسيهاي به عمل آمده اجراي عمليات از كيلومتر صفر تا 830+7 و از كيلومتر 11 تا 16 (كه عمليات زيرسازي راه انجام شده است) مطابق مسير مصوب قبلي بلامانع بوده و لازم است هر چه سريعتر آغاز و با زمان‌بندي مناسب ايجاد شود.

در اين صورتجلسه همچنين آمده است با عنايت به بند سه مصوبه هيات وزيران سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور در جهت تامين ملاحظات زيست‌محيطي مندرج در آن مصوبه اعتبارات لازم براي جابجايي مسير را در موافقتنامه شرح عمليات و در صورت مقتضي در قوانين بودجه سنواتي پيش‌بيني كند.

با گذشت چندين سال، اين صورتجلسه توسط وزارت راه اجرايي نشد و در جلسه 13 اسفند ماه سال گذشته هيأت دولت در استان گيلان مصوبه ديگري را گذراند كه بر اساس يكي از بندهاي آن «تسريع در احداث پروژه كنارگذر انزلي در مسير مصوب اوليه (قطعات يك و دو) و انجام مطالعات مقدماتي به منظور بررسي ارتقاي راه اصلي كنارگذر به بزرگراه» تصويب شد كه اين مصوبه اعتراض سازمان حفاظت محيط زيست و فعالان محيط زيستي را در پي داشت.

در پي اين مصوبه مسؤولان پروژه اواخر مرداد ماه سال جاري اقدام به احداث مسير در داخل تالاب كردند كه اين امر با مقاومت مسؤولان محيط زيست رو به رو و پروژه متوقف شد.

توقف پروژه اعتراض هر دو دستگاه دخيل را در پي داشت، به شكلي كه معاون محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط زيست از ارايه درخواست اين سازمان براي لغو مصوبه جديد دولت در خصوص تغيير مسير كنارگذر انزلي به معاون اول رييس‌جمهوري خبر داد.

در پي اين امر وزير راه و ترابري در نامه‌اي به معاون امور دولت مزاياي طرح پيشنهادي اين وزارتخانه را برشمرد و در پايان نامه نوشت كه اين طرح به لحاظ فني و اجرايي بهترين گزينه بوده و داراي كمترين مشكلات زيست‌محيطي است!

در اين نامه به مواردي از جمله كوتاه بودن 500متري و آلودگي صوتي كمتر مسير پيشنهادي وزارت راه، عبور يك كيلومتر از مسير پيشنهادي سازمان محيط زيست از داخل جنگل و امكان مهاجرت ماهيان اشاره شده است؛ اين در حاليست كه سازمان حفاظت محيط زيست در نامه‌اي تمامي اين ادعاها را رد و اعلام كرده است كه طول مسير پيشنهادي محيط زيست با مسير وزارت راه برابر است، از سوي ديگر با توجه به اين كه مرجعيت تعيين آلودگي صوتي، سازمان محيط زيست است، لذا بررسي‌هاي كارشناسي نشان مي‌دهد مسير پيشنهادي وزارت راه داراي آلودگي صوتي بيشتر است، همچنين 800 متر از اين مسير از جنگلهاي متراكم و نيمه‌متراكم منطقه عبور مي‌كند كه تخريب وسيع اكوسيستم را در پي خواهد داشت؛ ولي مسير پيشنهادي سازمان از ميان نيزارها عبور خواهد كرد.

شعبانعلي نظامي، رييس سازمان شيلات كشور نيز در اين خصوص به ايسنا گفت: بازگشت مسير احداث كنارگذر انزلي به پيشنهاد اوليه به دليل عدم رعايت ديدگاه‌هاي زيست‌محيطي موجب نابودي آبزيان تالاب انزلي و به دنبال آن درياي خزر شده و دهها هزار صياد شغل خود را از دست مي‌دهند.

وي با تاكيد بر اينكه تالاب انزلي يك موجود چند صد هزار ساله است، تصريح كرد: نبايد به بهانه احداث يك كمربندي چند كيلومتري، در داخل تالاب، خاك‌ريزي شده و تمام رفتارهاي اكولوژيك تالاب برهم بخورد.

به گزارش ايسنا، با اين حال مشخص نيست كه وقتي مرجع تشخيص مشكلات زيست‌محيطي و صيادي سازمان‌هاي تخصصي محيط زيست و شيلات بوده و اين سازمان‌ها نيز با اجراي اين پروژه به شدت مخالف هستند، چنين اظهارنظرهايي چه جايگاهي دارد؟

در پي اين مسايل هيأتي نيز از دفتر پيگيري‌هاي رياست‌جمهوري براي بررسي موضوع به محل اعزام شدند كه سرانجام نتايج بررسي اين هيأت روز چهارشنبه 4 مهر ماه سال جاري توسط معاون اجرايي رييس‌جمهوري ابلاغ شد.

در نامه علي سعيدلو، معاون اجرايي رييس‌جمهوري به رحمتي، وزير راه و ترابري آمده است: «با عنايت به بررسي‌هاي به عمل آمده و به استناد مصوبه 13 اسفند ماه 85 هيات وزيران مبني بر تسريع در احداث كنار گذرانزلي دستور فرماييد اجراي ادامه مسير بر اساس صورتجلسه مورخ 3/9/1383 كه به تاييد معاونت ساخت و توسعه راه‌هاي آن وزارتخانه رسيده است انجام شود.»

اما علي‌رغم اين كه اين نامه مي‌توانست فصل‌الخطاب اين پرونده باشد، در پي اصرار مسؤولان پروژه، كميسيون زيربنايي دولت مجددا قرار است يكشنبه آينده با حضور در محل، مسيرها را بررسي كنند.
به هر روي، چشمان تالاب چندصدهزار ساله انزلي، اين اكوسيستم بين‌المللي ارزشمند، اينك به تصميم مسوولان دولتي دوخته شده تا از نابودي نجات يابد.
گفتني است تالاب بين‌المللي انزلي به مساحت 15 هزار هكتار در سال 1354 به عنوان يكي از تالابهاي بين‌المللي كنوانسيون رامسر پذيرفته شد. منطقه حفاظت شده سياه كشيم پناهگاه حيات وحش سلكه و منطقه شكار ممنوع سرخان گل، بخشهاي از از تالاب انزلي است.

اين تالاب اخيرا در فهرست تالابهاي با تغييرات شديد اكولوژيك در ليست قرمز كنوانسيون رامسر ثبت شده است.

تاكنون در تالاب انزلي 78 پرنده شناسايي شده كه 33 گونه آبزي و مهاجر و 45 گونه آن كنار آبزي و بيشه‌زارهاي پيراموني زيست مي‌كنند كه مهمترين ماهيان تالاب انزلي شامل سيم، اردك ماهي، سوف معمولي، كپور، اسبله، شاه كولي، ماهي سفيد است و در بيشه‌زارهاي اطراف تالاب نيز پستانداراني همانند گراز، تشي و شغال زيست مي‌كنند.